16
May
2024
Қасым Қайсенов «Жау тылындағы бала» повесің оқып, талдау.
Тақырыбы: Қасым Қайсенов «Жау тылындағы бала» повесі .
Мақсаты:
1Өз Отанын, елін, туған жерін сүю, туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру.Отанын, туған елін қорғай білуге тәрбиелеу.
2.Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен ата - бабаларымыздың ерлік
істерін қастерлеп, рухын көтеру, үлгі-өнеге тұту.
Көрнекілігі: Кітап көрмесі.
Барысы:
Әнұран ойналады.
Кітапханашы: Құрметті ұстаздар, оқушылар, оқырмандар бүгінгі танымдық сабақ Қасым Қайсеновтың «Жау тылындағы бала» повесі желісінен үзінді.
1.Ұлы Отан соғысы қай жылы басталды?
2. Қай жылы аяқталды?
3.9 мамыр неліктен Жеңіс күні деп аталады?
4.Қазақстанда Кеңес Одағының Батыры атағын неше кісі алды? ( 518 )
5.Нешеуі қазақ? (97)
1941 жылы 22- маусымда фашистік Германия Совет Одағына шабуыл жасады.Бұл соғыстаҚазақстаннан 1 мил 196 мың 164 адам Mayданға аттанды.Ал еңбек армиясына 700 мың адам жіберілді.Бұрын – соңды болып көрмеген бұл сұрапыл соғысқа Қазақстаннан 12 атқыштар дивизиясы, 4 ұлттық атты әскери дивизиясы,7 атқыштар бригадасы, 50-ге жуық полк пен батальон құрылып Mayданға аттанды.
Ел басына қиын-қыстау күн туған сол отты жылдарға көз жіберсек, халқымыздың мәңгі ұмытылмас оқиғаларға толы қаһармандығы көз алдымызға елестейді.1418 күнге созылған сұрапыл соғыста мұз жастанып, қар төсенсе де батырлық көрсетуден таймаған ержүрек жауынгерлер қаншама? Олардың ерлігіне бас иеміз. (1 минут үнсіздік).
Қазақстандықтар осы соғысқа қатысып, Mayданда жаппай ерлік көрсетті.518 қазақстандық Кеңес Одағының батыры атағын алды.Соның 97-сі қазақ. Бұл атаққа Талғат Бигелдинов, Л. Беда, С. Луганский, И. Повлов екі мәрте ие болды.
«Жау тылындағы баладан » шағын көрніс тамашалайық.
Көрініс:
Анна Ивановна: «Екі балаңызбен комендантқа келіңіз»,- деген шақыру қағаз алды.Ол не істерін білмей сасып қалды.(іс-қимылмен көрсетеді.)
Комендант: Неміс офицері көзілдірігімен сүзе Анна Ивановамен екі баласына бастан аяқ қарап шықты. (Іс-қимылмен көрсетеді.)
Тілмаш әйел:
Фамилияңыз кім? – деп сұрайды.
Анна Ивановна :
Полущук
Тілмаш әйел:
Комиссар Савченконың зайыбы емессіз бе? – деп сиқырлана күлді.
Анна Ивановна :
Ия, бұрынғы күйеуім комиссар екені рас.Бірақ онан айырылы кеткеніме он бір жыл болды. Кәзіргі күйеуім паровоз машинисі – ұлты қазақ. Одан бір балам бар.Мынау деп, Серікті нұсқады.
Комендант: Неміс офицері орнынан тұрып әрі – бері жүрді.(іс-қимыл көр.)
Тілмаш әйелден екі баланы кезек- кезек нұсқап немісше бірдемелер айтты.
Комендант тілмаш әйелге қарап, басын шайқап бірдемелер айтып, ашу шақыра бастады.
Тілмаш әйел:
Сіз өтірік айта сыз. Комендант қолындағы мәлімет бойынша сіз комиссар Савченконың әйелісіз. Өзіңіз коммунистсіз. Неге жасырасыз? Шыныңызды айтыңыз.Бәрібір шыныңызды айтқызады! Айтыңыз шыныңызды!
Анна Ивановна :
Шыным сол. Шынымды айттым!
Тілмаш әйел:
Онда өз обалыңыз өзіңізге болсын, пан комендантқа шыныңызды айтқаныңыз жөн болатын еді.Бәрібір айтқызамыз!
Комендант:Анна Ивановнаға жақындап барып, оң қолының сұқ саусағын шошайтып «Большевик», «Комиссар!» тебінді.
Анна Ивановна : үндемеді
Комендант: Анна Иванованы бар пәрменімен жақтан салып жіберді.
Серік: Сол кезде «Мама!» деп, бар даусымен айқалап жіберді де алақанымен бетін баса қойды.
Борис: жылады
Комендант: Серікке жетіп барып, жарға сүйеніп тұрған Анна Ивановнаны көрсетіп, мынау «Мама, мама!» -деп сұрады.
Серік: Мама –деп, жауап берді.
Комендант : Серіктен шегініп барып тілмаш әйелден өз тілінде бірдемелер сұрады.Ол әйел «білмеймін» дегендей екі иығын қусырып, басын шайқады.
Тілмаш әйел: Серікті өзіне шақырды
Серік: көзінің жасын сүртіп, аяғын ақырын басып оған жақындады.
Тілмаш әйел:
Мынау сенің мамаң ба?- деп сұрады.
Серік:
Мамам. Менің мамам! – деп іркілмей жауап берді.
Комендант пен тілмаш бір – біріне таңдана қарады.
Тілмаш әйел: Анна Ивановаға жетісіне бір рет келіп,екі балаңызбен тіркеліп кетесіңдер.Қазір жүре беруіңізге болады.
Нұрсұлтан: Ендігі сөз кезегін ұстазымыз Айнұр Теміржанқызына береміз. «Жау тылындағы бала » повесін баяндайды.
Айнұр Теміржанқызы: Ресей жері ---- Mayор ЖоMarch Мергенбаев --- әйелі – Жамал ---- ұлы Серік (атасы Мерген ). Полк комиссары ---- Савченконың әйелі ---- Анна Ивановна --- ұлы Боря.Эшелондары өртеніп Украйна жерінде Серіктің жалғыз қалуы. Көпір --- немістердің сұраққа алуы --- Чех солдатының көмегі. Винницада оқыған Иваченкомен кездесу ---- Тамара ----- әкесі Иван Дементьевич --- өгей анасы ---Софья Павловнаға бару.
Николай Абраменконы (партизандар) ---- зайыбы Мария Николаевна, сіңлісі Галия--- ұлы (Виктор аман қалды.5 жасар) . Иван Гаман ата – анадан төртеу.Иван 17 комсомол мүшесі астыртын жұмысының басшыларының бірі.Мария 15, Галя 13 және Миша 11жаста(жендеттердің қолына түсті, өлді.) Игнат Исакович Мишаға көмектесуге келді.
Македон селосынан Катя 2 жаста,Ала 5 жаста, Вова 1 жаста,Серафима 70 жаста тұтқынға алынды.
Ржищев қаласының жанынан тұтқындардың өздеріне үлкен ұра қаздырып, сол ұраға ересектерін атып, кішкентай сәбилерді тірідей көмді.Бірнеше күнге дейін ұра үстіндегі топырақ дем алып жатқан адамның кеудесіндей қимылдап жатты.Шынында да ондағы жатқан жазықсыз жандар ақырғы демін алып, фашизмге қағыс айтып жатыр еді ... Серік пен Борис осы сойқандықты көрді. (53 бет.) Партизан отрядпен аты әскер командирі Гриша Вовка Серікті (Сережа).Барлаудан келе жатқан Серік бірде «Белое озеродағы» балалармен кездесті.Иван Кузьмич Серікті Амангелді деп атайды.
Кіші лейтенант Мұқан (Миша) штабқа алып кетті.Партизандарды Примак Иван Кузьмич басқарды.Подполковник Красюк.Серіктің әкесі келіп алып кетеді.
1959 жылдың күзінде Ленинградтан Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасына хат келді.Абраменко Виктор.Бір жолы каникулға Киев қаласынан менің кітабымды сатып алған.Анамды тұтқынға алған күні мені ауыл адамдары Пи селосына шығарып жіберді.Сол күннен бастап Параска апайдың қолында болдым.3-4 ай жарық көрмедім.1946-1951 жылдары балалар үйінде тәрбиелендім.Витя Киев қаласында Данилевская the outside, 52 – ші үйде тұрады.
Вания,Мария ,Галия Гамандар мен Илько Витряк , Вася ер жетіп, туған жерлерінде тұрады.Борис пен Серіктен хабар жоқ.
«Өрмекші торы »әдісі арқылы оқушыларға сұрақ қоямын. Міне, балалар бүін сендер интернет торынан құтылып, көркем әдебиет торына түстіндер.
9 сынып оқушылары дайындаған хор. «Жойылсын соғыс», «Соғыстан қайтқан солдаттар».
Қасым Қайсенов атамыздың сөзімен айтсақ, соғыс зардабы осындай. Соғыс зор апат.Сондықтан дүние жүзіндегі барлық ізгі ниетті адам бейбітшілік болуын тілейді.
Назарларыңызға рахмет!
Мақсаты:
1Өз Отанын, елін, туған жерін сүю, туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру.Отанын, туған елін қорғай білуге тәрбиелеу.
2.Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен ата - бабаларымыздың ерлік
істерін қастерлеп, рухын көтеру, үлгі-өнеге тұту.
Көрнекілігі: Кітап көрмесі.
Барысы:
Әнұран ойналады.
Кітапханашы: Құрметті ұстаздар, оқушылар, оқырмандар бүгінгі танымдық сабақ Қасым Қайсеновтың «Жау тылындағы бала» повесі желісінен үзінді.
1.Ұлы Отан соғысы қай жылы басталды?
2. Қай жылы аяқталды?
3.9 мамыр неліктен Жеңіс күні деп аталады?
4.Қазақстанда Кеңес Одағының Батыры атағын неше кісі алды? ( 518 )
5.Нешеуі қазақ? (97)
1941 жылы 22- маусымда фашистік Германия Совет Одағына шабуыл жасады.Бұл соғыстаҚазақстаннан 1 мил 196 мың 164 адам Mayданға аттанды.Ал еңбек армиясына 700 мың адам жіберілді.Бұрын – соңды болып көрмеген бұл сұрапыл соғысқа Қазақстаннан 12 атқыштар дивизиясы, 4 ұлттық атты әскери дивизиясы,7 атқыштар бригадасы, 50-ге жуық полк пен батальон құрылып Mayданға аттанды.
Ел басына қиын-қыстау күн туған сол отты жылдарға көз жіберсек, халқымыздың мәңгі ұмытылмас оқиғаларға толы қаһармандығы көз алдымызға елестейді.1418 күнге созылған сұрапыл соғыста мұз жастанып, қар төсенсе де батырлық көрсетуден таймаған ержүрек жауынгерлер қаншама? Олардың ерлігіне бас иеміз. (1 минут үнсіздік).
Қазақстандықтар осы соғысқа қатысып, Mayданда жаппай ерлік көрсетті.518 қазақстандық Кеңес Одағының батыры атағын алды.Соның 97-сі қазақ. Бұл атаққа Талғат Бигелдинов, Л. Беда, С. Луганский, И. Повлов екі мәрте ие болды.
«Жау тылындағы баладан » шағын көрніс тамашалайық.
Көрініс:
Анна Ивановна: «Екі балаңызбен комендантқа келіңіз»,- деген шақыру қағаз алды.Ол не істерін білмей сасып қалды.(іс-қимылмен көрсетеді.)
Комендант: Неміс офицері көзілдірігімен сүзе Анна Ивановамен екі баласына бастан аяқ қарап шықты. (Іс-қимылмен көрсетеді.)
Тілмаш әйел:
Фамилияңыз кім? – деп сұрайды.
Анна Ивановна :
Полущук
Тілмаш әйел:
Комиссар Савченконың зайыбы емессіз бе? – деп сиқырлана күлді.
Анна Ивановна :
Ия, бұрынғы күйеуім комиссар екені рас.Бірақ онан айырылы кеткеніме он бір жыл болды. Кәзіргі күйеуім паровоз машинисі – ұлты қазақ. Одан бір балам бар.Мынау деп, Серікті нұсқады.
Комендант: Неміс офицері орнынан тұрып әрі – бері жүрді.(іс-қимыл көр.)
Тілмаш әйелден екі баланы кезек- кезек нұсқап немісше бірдемелер айтты.
Комендант тілмаш әйелге қарап, басын шайқап бірдемелер айтып, ашу шақыра бастады.
Тілмаш әйел:
Сіз өтірік айта сыз. Комендант қолындағы мәлімет бойынша сіз комиссар Савченконың әйелісіз. Өзіңіз коммунистсіз. Неге жасырасыз? Шыныңызды айтыңыз.Бәрібір шыныңызды айтқызады! Айтыңыз шыныңызды!
Анна Ивановна :
Шыным сол. Шынымды айттым!
Тілмаш әйел:
Онда өз обалыңыз өзіңізге болсын, пан комендантқа шыныңызды айтқаныңыз жөн болатын еді.Бәрібір айтқызамыз!
Комендант:Анна Ивановнаға жақындап барып, оң қолының сұқ саусағын шошайтып «Большевик», «Комиссар!» тебінді.
Анна Ивановна : үндемеді
Комендант: Анна Иванованы бар пәрменімен жақтан салып жіберді.
Серік: Сол кезде «Мама!» деп, бар даусымен айқалап жіберді де алақанымен бетін баса қойды.
Борис: жылады
Комендант: Серікке жетіп барып, жарға сүйеніп тұрған Анна Ивановнаны көрсетіп, мынау «Мама, мама!» -деп сұрады.
Серік: Мама –деп, жауап берді.
Комендант : Серіктен шегініп барып тілмаш әйелден өз тілінде бірдемелер сұрады.Ол әйел «білмеймін» дегендей екі иығын қусырып, басын шайқады.
Тілмаш әйел: Серікті өзіне шақырды
Серік: көзінің жасын сүртіп, аяғын ақырын басып оған жақындады.
Тілмаш әйел:
Мынау сенің мамаң ба?- деп сұрады.
Серік:
Мамам. Менің мамам! – деп іркілмей жауап берді.
Комендант пен тілмаш бір – біріне таңдана қарады.
Тілмаш әйел: Анна Ивановаға жетісіне бір рет келіп,екі балаңызбен тіркеліп кетесіңдер.Қазір жүре беруіңізге болады.
Нұрсұлтан: Ендігі сөз кезегін ұстазымыз Айнұр Теміржанқызына береміз. «Жау тылындағы бала » повесін баяндайды.
Айнұр Теміржанқызы: Ресей жері ---- Mayор ЖоMarch Мергенбаев --- әйелі – Жамал ---- ұлы Серік (атасы Мерген ). Полк комиссары ---- Савченконың әйелі ---- Анна Ивановна --- ұлы Боря.Эшелондары өртеніп Украйна жерінде Серіктің жалғыз қалуы. Көпір --- немістердің сұраққа алуы --- Чех солдатының көмегі. Винницада оқыған Иваченкомен кездесу ---- Тамара ----- әкесі Иван Дементьевич --- өгей анасы ---Софья Павловнаға бару.
Николай Абраменконы (партизандар) ---- зайыбы Мария Николаевна, сіңлісі Галия--- ұлы (Виктор аман қалды.5 жасар) . Иван Гаман ата – анадан төртеу.Иван 17 комсомол мүшесі астыртын жұмысының басшыларының бірі.Мария 15, Галя 13 және Миша 11жаста(жендеттердің қолына түсті, өлді.) Игнат Исакович Мишаға көмектесуге келді.
Македон селосынан Катя 2 жаста,Ала 5 жаста, Вова 1 жаста,Серафима 70 жаста тұтқынға алынды.
Ржищев қаласының жанынан тұтқындардың өздеріне үлкен ұра қаздырып, сол ұраға ересектерін атып, кішкентай сәбилерді тірідей көмді.Бірнеше күнге дейін ұра үстіндегі топырақ дем алып жатқан адамның кеудесіндей қимылдап жатты.Шынында да ондағы жатқан жазықсыз жандар ақырғы демін алып, фашизмге қағыс айтып жатыр еді ... Серік пен Борис осы сойқандықты көрді. (53 бет.) Партизан отрядпен аты әскер командирі Гриша Вовка Серікті (Сережа).Барлаудан келе жатқан Серік бірде «Белое озеродағы» балалармен кездесті.Иван Кузьмич Серікті Амангелді деп атайды.
Кіші лейтенант Мұқан (Миша) штабқа алып кетті.Партизандарды Примак Иван Кузьмич басқарды.Подполковник Красюк.Серіктің әкесі келіп алып кетеді.
1959 жылдың күзінде Ленинградтан Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасына хат келді.Абраменко Виктор.Бір жолы каникулға Киев қаласынан менің кітабымды сатып алған.Анамды тұтқынға алған күні мені ауыл адамдары Пи селосына шығарып жіберді.Сол күннен бастап Параска апайдың қолында болдым.3-4 ай жарық көрмедім.1946-1951 жылдары балалар үйінде тәрбиелендім.Витя Киев қаласында Данилевская the outside, 52 – ші үйде тұрады.
Вания,Мария ,Галия Гамандар мен Илько Витряк , Вася ер жетіп, туған жерлерінде тұрады.Борис пен Серіктен хабар жоқ.
«Өрмекші торы »әдісі арқылы оқушыларға сұрақ қоямын. Міне, балалар бүін сендер интернет торынан құтылып, көркем әдебиет торына түстіндер.
9 сынып оқушылары дайындаған хор. «Жойылсын соғыс», «Соғыстан қайтқан солдаттар».
Қасым Қайсенов атамыздың сөзімен айтсақ, соғыс зардабы осындай. Соғыс зор апат.Сондықтан дүние жүзіндегі барлық ізгі ниетті адам бейбітшілік болуын тілейді.
Назарларыңызға рахмет!